Kennis DNA-afwijkingen neuro-endocriene tumoren komt patiënt ten goede

Onderzoekers hebben een belangrijke stap voorwaarts gezet bij het onderzoeken van DNA-afwijkingen in neuro-endocriene tumoren (NET) van de dunne darm. Zij hebben hierbij onder andere gebruik gemaakt van de Hartwig Medical database. Deze kennis helpt bij het classificeren van neuro-endocriene tumoren en het personaliseren van de behandeling van deze patiënten. Een neuro-endocriene tumor is een zeldzame vorm van kanker, die is ontstaan uit neuro-endocriene cellen. Dit zijn cellen die in allerlei weefsels van het lichaam voorkomen, maar meestal in het maag-darmkanaal, de alvleesklier en de longen. Bij neuro-endocriene tumoren groeien deze cellen ongeremd en hebben ze de mogelijkheid om hormonen en hormoonachtige stoffen te produceren. De resultaten zijn in september vorig jaar gepubliceerd in Histopathology.

Promovenda Kris Samsom van het Antoni van Leeuwenhoek (AVL) licht de studie toe.

Het doel van de studie

“De studie had twee hoofddoelen:

• Onderzoeken van de betekenis van de aanwezigheid van DNA-afwijkingen in neuro-endocriene tumoren van de dunne darm voor de classificatie.
• Onderzoeken of er een verband bestaat tussen deze DNA-afwijkingen en de snelheid van vermenigvuldiging van de tumor en de overleving van patiënten.

Neuro-endocriene tumoren worden door de patholoog geclassificeerd op basis van hoe ze er onder de microscoop uitzien, welke eiwitten ze maken en de snelheid van vermenigvuldiging. Sinds 2019 bestaat er een nieuwe WHO-classificatie voor neuro-endocriene tumoren van het maag-darmstelstel. In deze nieuwe classificatie wordt nog geen rekening gehouden met de DNA-afwijkingen van de tumor. In de studie hebben we specifiek gekeken naar welke DNA-afwijkingen bij neuro-endocriene tumoren van de dunne darm voorkomen en of deze kunnen helpen bij het juist classificeren van de tumor. Daarnaast hebben we gekeken of de aanwezigheid van DNA-afwijkingen in de tumor leidt tot een verminderde overleving en of deze afwijkingen mogelijk behandeld zouden kunnen worden met doelgerichte therapie in de toekomst. 

Wat de studie opleverde

Tot nu toe was er weinig bekend over welke DNA-afwijkingen gevonden kunnen worden in neuro-endocriene tumoren van de dunne darm. Uit de literatuur bleek dat over het algemeen vrij weinig DNA-afwijkingen worden gevonden. Daarom was het verrassend dat wij in 50% van de dunne darm neuro-endocriene tumoren wel degelijk DNA-afwijkingen hebben gevonden. Ook werd er een verband aangetoond tussen de aanwezigheid van DNA-afwijkingen in de tumor en de snelheid van vermenigvuldiging. In 20% van die gevallen hebben we DNA- afwijkingen gevonden waar mogelijk doelgerichte behandelingen voor zouden kunnen worden ingezet. Ook zagen we dat we op basis van de uitgebreide DNA-test gemakkelijk onderscheid kunnen maken tussen neuro-endocriene tumoren en een agressievere vorm van kanker met neuro-endocriene kenmer ken (het zogenaamd neuro-endocrien carcinoom). We hebben nog geen direct verband tussen het voorkomen van DNA-afwijkingen en overlevingskansen gevonden. Mogelijk moeten we daarvoor over een aantal jaren opnieuw onze gegevens analyseren.

Het belang van de Hartwig Medical Foundation database

Zonder de CPCT-studie en de database van Hartwig Medical Foundation was deze studie niet mogelijk geweest. In deze database zijn gegevens opgenomen van mensen bij wie de uitgebreide DNA-test op basis van Whole Genome Sequencing (WGS) is uitgevoerd op hun tumorweefsel en bloed. Er waren data opgenomen van 35 mensen met een dunne darm neuro-endocriene tumor. De meeste van deze patiënten zijn behandeld in het Antoni van Leeuwenhoek, waar een actieve onderzoeksgroep op het gebied van neuro-endocriene tumoren veel patiënten heeft kunnen interesseren voor deze studie. Daarnaast hebben we de data gebruikt van acht van onze patiënten waarbij een andere test, Next Generation Sequencing (NGS), was toegepast in de standaard diagnostiek. Van deze 42 patiënten hebben we vervolgens het tumormateriaal opnieuw onder de microscoop bekeken om te verifiëren of de pathologie diagnose in eerste instantie juist was. Het is van groot belang dat de pathologie diagnose klopt voordat dit wordt gekoppeld aan data van de uitgebreide DNA-test.

Het belang voor de patiënt

De classificatie van de tumor speelt een belangrijke rol bij de behandelopties en bij de prognose. Betere classificatie leidt dus ook tot een betere afstemming van het behandeltraject op de tumor. In de toekomst zal de toegenomen kennis van DNA-afwijkingen bij neuro-endocriene tumoren van de dunne darm hopelijk ook leiden tot meer gerichte therapie opties.

Huidige therapie opties voor patiënten met een dunne darm neuro-endocriene tumor

Op dit moment zijn er voor deze patiënten nog geen behandelingen die zich richten op eigenschappen van de tumor die direct voortkomen uit DNA-veranderingen . Wel zijn er verschillende andere therapieën beschikbaar voor deze patiënten die in het algemeen effectief zijn in het vertragen van ziekte. Er wordt daarom nog weinig naar het DNA-profiel van de tumor gekeken. NGS wordt nu met name aangevraagd als het ziektebeloop anders is dan de artsen zouden verwachten, of als verschillende therapieën niet (meer) werken. Aangezien neuro-endocriene tumoren van de dunne darm en neuro-endocriene tumoren in het algemeen zeldzame tumoren zijn, is er op dit moment weinig onderzoek naar de mogelijkheden voor gerichte therapie bij deze patiëntengroep. Per jaar krijgen zo’n 800 patiënten de diagnose van een neuro-endocriene tumor van het maag-darmstelsel. Neuro-endocriene tumoren kennen een relatief goede overleving in vergelijking met andere tumortypen. Helaas is genezing vaak niet mogelijk; de tumoren zijn bij het tijdstip van diagnose vaak al uitgezaaid. Ook hebben deze patiënten zeer veel klachten die veroorzaakt worden door hormonen die deze tumoren afscheiden, en dat zorgt voor fors verlies van kwaliteit van leven. Gerichte therapie zou daarom een belangrijke stap zijn om de klachten te verminderen, en hopelijk uiteindelijk om de patiënten te genezen.

Toekomstperspectief

Het Antoni van Leeuwenhoek en het UMC Utrecht vormen samen een Center of Excellence voor neuro-endocriene tumoren. Dit betekent dat veel patiënten met neuro-endocriene tumoren worden doorverwezen naar het AVL voor aanvullende diagnostiek en behandeling in een multidisciplinair team van artsen en verpleegkundigen die gespecialiseerd zijn in neuro-endocriene tumoren. Tijdens een dergelijke second opinion wordt de patiënt opnieuw gezien door de oncoloog of verpleegkundige, wordt nogmaals gekeken naar de pathologie diagnose en bijvoorbeeld ook naar de scans die gemaakt zijn van de patiënten. Ook wordt in het AVL als dat nodig is nieuwe diagnostiek gedaan en kan de patiënt, indien wenselijk, bij het AVL geopereerd worden. Daardoor hebben we nu veel gegevens kunnen verzamelen. Niet alleen over het DNA van neuro-endocriene tumoren, maar ook over bijvoorbeeld de scans, de behandeling en het ziektebeloop.  We gaan deze gegevens aan elkaar koppelen. Dat geeft ons onderzoekers nu veel mogelijkheden om neuro-endocriene tumoren te onderzoeken om de diagnostiek, behandeling en prognose te verbeteren voor deze patiëntengroep.

Op dit moment werk ik aan een studie naar de classificatie van neuro-endocriene tumoren van de long. Ook zullen we over een aantal jaren opnieuw naar het verband tussen overleving en DNA-afwijkingen bij dunne darm neuro-endocriene tumoren kijken; we hopen dan meer informatie te hebben over de overlevingskansen van de patiënten.”