Zeldzame kanker en niet-zeldzame kanker: even veel behandelmogelijkheden gevonden na DNA-test tumor

Wat was het doel van de studie?

Mensen met een zeldzame vorm van kanker hebben over het algemeen minder vaak toegang tot uitgebreide moleculaire diagnostiek en nieuwe (doelgerichte) anti-kankerbehandelingen vergeleken met patiënten met een vorm van kanker die niet zeldzaam is. Wij hebben onderzocht of patiënten met een zeldzame kanker binnen de DRUP-studie net zoveel baat hebben bij goedgekeurde geneesmiddelen buiten hun label als patiënten met een veelvoorkomende kanker.

Hoe heeft u dat onderzocht?

We hebben de data geanalyseerd van de eerste 500 behandelde patiënten uit de DRUP-studie (Drug Rediscovery Protocol). Binnen de DRUP-studie onderzoeken we of een doelgerichte therapie – geregistreerd voor een bepaald kankertype ook effectief is voor andere kankertypes met dezelfde kankercelkenmerken.

33% Van de patiënten in de DRUP-studie heeft een zeldzaam kankertype; dat is relatief veel. De DRUP-studie voorziet daarmee ook in een behoefte om patiënten met zeldzame kankertypen potentieel effectieve behandelmogelijkheden aan te bieden.

Wat was uw conclusie?

We hebben aangetoond dat patiënten met zeldzame vormen van kanker in principe evenveel voordeel kunnen hebben van moleculaire diagnostiek en nieuwe doelgerichte behandelmethoden. Het is van belang om ook voor deze kwetsbare patiëntengroep te optimale zorg te kunnen bieden.

Uiteraard maken we de kanttekening dat de analyse op een groep patiënten gedaan is met een grote verscheidenheid aan verschillende tumortypen en dat dit dus niets over een individueel (zeldzame) type kanker zegt.

Hoe bent u tot die conclusie gekomen?

We hebben een duidelijke overlap gevonden in moleculaire targets wanneer we zeldzame met niet-zeldzame kanker vergelijken. De behandeluitkomsten van beide patiëntengroepen waren gelijk: het percentage patiënten dat voordeel had van de in de DRUP-studie gegeven was in beide groepen 33%.

Ook was de progressievrije overleving en de algehele overleving voor mensen met veelvoorkomende kankers en zeldzame kankers, behandeld in de DRUP-studie, vergelijkbaar. Daarbij werd in de zeldzame kankersoort groep ook een aantal patiënten gezien met een uitzonderlijke goede respons (langdurig, complete respons). Daarmee wordt het belang benadrukt dat ook zeldzame kankers toegang moeten krijgen tot moleculaire diagnostiek en nieuwe behandelingsbenaderingen om de beste zorg te kunnen leveren.

Hoe komt het dat mensen met zeldzame kankers minder toegang hebben tot behandelingsmogelijkheden dan mensen met niet-zeldzame kankers?

Dit komt deels door het beperkte aantal tumor-specifieke klinische onderzoeken voor patiënten met een zeldzame vorm van kanker; de aantallen zijn veel te laag om een goede studie op te kunnen zetten. Hierdoor hebben we een gebrek aan uitgebreide moleculaire profilering van deze tumoren. We weten dus eigenlijk niet goed hoe de tumoren eruitzien op moleculair niveau. Medicijnen zijn dus meestal niet beschikbaar voor zeldzame kankertypes in studieverband, maar ook de labels van medicijnen zijn veelal niet voor zeldzame kankertypen.

Dat gebrek aan toegang tot reguliere behandelmogelijkheden of aan mogelijkheden om deel te nemen aan studies zorgt ervoor dat patiënten met een zeldzaam kankertype aanzienlijk minder kansen hebben op een behandeling en op genezing dan mensen met een kankertype dat vaker voorkomt.

Wat heeft de patiënt eraan?

Met deze publicatie hopen we weer een stap te zetten in de richting dat in de toekomst alle patiënten met kanker, dus ook met een zeldzaam kankertype, toegang krijgen tot complete moleculaire diagnostiek, zoals Whole Genome Sequencing (WGS), en daarmee ook nieuwe behandelmogelijkheden.  

Hoe ziet u de toekomst voor u?

Ik denk dat iedere patiënt met uitgezaaide kanker in de toekomst een complete DNA-test op basis van WGS zou moeten krijgen. Mogelijk dat in de toekomst we daarmee ook de behandeling steeds beter op maat kunnen maken, waarmee we beter op voorhand kunnen voorspellen of patiënten wel of niet op een behandeling zullen reageren en daarmee onnodige schade van een eventuele behandeling kunnen voorkomen.  

Data verzamelen is van levensbelang. Het verzamelen van data van zeldzame tumoren is achtergebleven bij de data van andere tumoren. Daarom is het zo goed dat we nu op Europees niveau gaan samenwerken binnen de DRUP-studie, zodat we zoveel mogelijk data kunnen verzamelen en vergelijken.

Vindt u dat patiënten nu al een complete DNA-test zouden moeten krijgen?

Patiënten die uitbehandeld zijn, en dat zijn mensen met een zeldzame kanker natuurlijk al heel snel, zouden de complete DNA-test moeten krijgen. Ik vind dat iedereen daar recht op heeft. Het zou mooi zijn als moleculaire diagnostiek voor alle patiënten bij de standaard diagnostiek beschikbaar zou zijn.

Het enige bezwaar is eigenlijk nog financieel; de complete DNA-test kost meer dan een routine kleinere DNA test. Naast de directe meerwaarde voor de patiënt, is het uitvoeren van de DNA-test, en het opnemen de resultaten in de database, ook van belang voor verder onderzoek.

Komt er een vervolg?

De DRUP-studie is een ongoing platform studie waarin bijna 1.000 patiënten behandeld worden! Daarbij wordt de studie steeds verder uitgebreid naar aanleiding van nieuwe wetenschappelijke inzichten (zoals bijvoorbeeld combinatietherapie). Dit betekent dus dat we een steeds grotere database opbouwen waar we van kunnen leren. In de toekomst krijgen steeds meer kankerpatiënten (en dus ook patiënten met zeldzame vormen van kanker) toegang tot potentieel effectieve behandelmogelijkheden.

Wat is de rol van WGS voor deze studie?

Voordat patiënten aan de DRUP-studie deelnemen dient ooit in het beloop van de uitgezaaide ziekte een biopt te zijn afgenomen waarbij moleculaire diagnostiek gedaan is. Dit kan WGS zijn, maar ook een regulier breed genenpanel. Als deze moleculaire analyse een bepaalde DNA-variant aantoont waarvoor binnen de DRUP-studie een medicijn beschikbaar is, dan kunnen patiënten meedoen aan de studie.

Is WGS voor iedere patiënt geschikt?

Als de kanker goed bereikbaar is voor afname van een biopt in principe wel. Uiteraard moet je je van tevoren wel afvragen in hoeverre een patiënt nog baat zou kunnen hebben bij een behandeling en dus bij de afname van een biopt. Bijvoorbeeld bij patiënten in een slechte of snel achteruitgaande conditie is het niet altijd mogelijk om een eventuele behandeling nog te starten naar aanleiding van een mogelijk gevonden DNA-target. Als je op voorhand weet dat dit niet het geval is, dan moet je een patiënt een biopt besparen.

Hoe ziet de toekomst eruit voor patiënten met zeldzame kankers en wat zal de rol van op maat gemaakte behandelingen zijn?

Kankers zullen steeds vaker voldoen aan de definitie van ‘zeldzaam’ als het gaat om de moleculaire profielen die elke tumor uniek maakt. Hoe meer we hiervan leren en hoe meer onderzoek we hiernaar doen, hoe beter we in de toekomst elke patiënt een op maat gemaakte behandeling kunnen aanbieden. WGS en studies als DRUP leveren hier een belangrijke bijdrage aan.

Meer informatie

• Interview Louisa Hoes website Antoni van Leeuwenhoek
• Informatie over de DRUP studie
• Interview met Prof. Dr. Carla van Herpen, internist-oncoloog Radboudumc, hoogleraar zeldzame kankers: Zeldzame kankers ontrafelen om meer behandelopties te krijgen
• Interview met Judith Reuvers, patiënt: “Dankzij het team van specialisten zeldzame kankers heb ik zoveel geluk gehad”
• Ook bij zeldzame kankers kan complete analyse van het DNA van een tumor laten zien welk medicijn ingezet kan worden voor de kanker: interview met Koos van der Hoeven, internist-oncoloog en medical director Hartwig Medical Foundation
• Volledige DNA-analyse helpt de patholoog met het diagnosticeren van zeldzame tumortypen: Dr. Petur Snaebjornsson, patholoog in het  Antoni van Leeuwenhoek
• DNA ontrafelen kan met de complete DNA-test: OncoAct.nl